Ο θυρεοειδής και οι παραθυρεοειδείς αδένες αποτελούν μέρος του ενδροκρινικού συστήματος του σώματος. Οι αδένες αυτοί είναι υπεύθυνοι για την παραγωγή και την απελευθέρωση ορμονών που ρυθμίζουν λειτουργίες ζωτικής σημασίας για τον οργανισμό όπως ο καρδιακός παλμός, ο μεταβολισμός, η θερμοκρασία, η εμμηνόρροια, η ανάπτυξη των κυττάρων, το σωματικό βάρος κτλ.
Ο θυρεοειδής είναι ένας αδένας με σχήμα που παρομοιάζεται με πεταλούδα και βρίσκεται στο μπροστινό μέρος του λαιμού. Αποτελείται από δύο λοβούς, έναν σε κάθε πλευρά της τραχείας, οι οποίοι συνδέονται με έναν ιστό που ονομάζεται ισθμός. Οι παραθυρεοειδείς αδένες αποτελούν μάζες επιθηλιακού ιστού και εντοπίζονται στο πίσω μέρος του θυρεοειδή, δύο σε κάθε λοβό. Καμμιά φορά μπορεί να είναι και υπεράριθμοι (6).
ΘΥΡΕΟΕΙΔΗΣ ΑΔΕΝΑΣ
Θυρεοειδής: Ποια η λειτουργία του;
Ο θυρεοειδής αδένας παράγει τρεις ορμόνες την θυροξίνη (Τ4), την τριιωδοθυρονίνη (Τ3) και την καλσιτονίνη (CT). Η ποσότητα των ορμονών που εκκρίνονται από τον θυρεοειδή καθορίζεται από την θυρεοειδοτρόπο ορμόνη (TSH). Η ορμόνη αυτή εκκρίνεται από έναν αδένα που βρίσκεται στην βάση του εγκεφάλου και ονομάζεται υπόφυση. Ανάλογα με τα επίπεδα των ορμονών Τ3 και Τ4, η υπόφυση απελευθερώνει λιγότερη ή περισσότερη TSH για να αυξηθεί ή να μειωθεί ο ρυθμός παραγωγής των ορμονών.
Θυρεοειδής: Ποιες παθήσεις τον απειλούν;
Οι παθήσεις του θυρεοειδούς στην πλειονότητά τους είναι αυτοάνοσες. Οι κυριότερες σχετίζονται με τη λειτουργία του και είναι ο υποθυρεοειδισμός και ο υπερθυρεοειδισμός. Υπάρχουν όμως και διαταραχές που σχετίζονται με ανατομικές ανωμαλίες του θυρεοειδούς όπως η βρογχοκήλη ή η παρουσία όζων (πολυοζώδης βρογχοκήλη, τοξικό αδένωμα κ.ά).
Θυρεοειδής: Υπερ και υποθυρεοειδισμός
Όταν η λειτουργία του θυρεοειδή διαταραχθεί, επηρεάζονται τα επίπεδα των ορμονών Τ3 και Τ4. Στην περίπτωση που τα επίπεδα του είναι υψηλότερα από το φυσιολογικό, η κατάσταση ονομάζεται υπερθυρεοειδισμός. Οι ασθενείς με υπερθυρεοειδισμό εμφανίζουν:
- αυξημένη όρεξη με ταυτόχρονη απώλεια βάρους
- αϋπνίες
- κόπωση
- ταχυπαλμία
- οξυθυμία
- διαταραχές εμμήνου ρύσεως
- υψηλή πίεση
Όταν τα επίπεδα είναι των ορμονών είναι χαμηλότερα από το φυσιολογικό, η κατάσταση ονομάζεται υποθυρεοειδισμός. Τα άτομα που πάσχουν εμφανίζουν:
- υπνηλία
- αύξηση σωματικού βάρους
- κόπωση
- ξηροδερμία
- διαταραχές εμμήνου ρύσεως
Οι παθήσεις αυτές μπορούν να αντιμετωπιστούν με κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή.
Θυρεοειδής: Βρογχοκήλη
Με τον όρο βρογχοκήλη περιγράφουμε τη διόγκωση του θυρεοειδούς αδένα, που γίνεται εύκολα αντιληπτή από τον ίδιο τον ασθενή. Σε κάποιες περιπτώσεις συνοδεύεται από υπερ ή υποθυρεοειδισμό. Η βρογχοκήλη επηρεάζει περισσότερο την ανατομική παρά τη λειτουργική κατάσταση του θυρεοειδούς. Όταν η πίεση που ασκείται στην τραχεία από αυτή τη διόγκωση είναι μεγάλη, τότε η επίσκεψη στο γιατρό είναι επιτακτική. Ανάλογα με το μέγεθος του προβλήματος, η βρογχοκήλη μπορεί να αντιμετωπιστεί με φαρμακευτική αγωγή ή με θυρεοειδεκτομή. Πολλές φορές οι βρογχοκήλες περιέχουν και μικρά ογκίδια, τους όζους θυρεοειδούς.
Θυρεοειδής : Τι είναι οι θυρεοειδικοί όζοι;
Οι θυρεοειδικοί όζοι είναι κυστικά ή συμπαγή μορφώματα που δημιουργούνται μέσα στον θυρεοειδή. Μπορεί να είναι μονήρεις ή πολλαπλοί και στην πλειονότητά τους δεν είναι κακοήθεις. Συνήθως δε δημιουργούν συμπτώματα και ανιχνεύονται σε έλεγχο ρουτίνας. Αν διαπιστωθεί κακοήθεια ή αν οι όζοι είναι πολλαπλοί και δεν μπορούν να ελεγχθούν εύκολα, συστήνεται χειρουργική αντιμετώπιση.
Θυρεοειδής : Καρκίνος θυρεοειδούς
Ο καρκίνος θυρεοειδούς είναι σχετικά σπάνιος και συναντάται πιο συχνά σε γυναίκες. Υπάρχουν τέσσερις τύποι καρκίνου, ο θηλώδης, ο θυλακιώδης, ο μυελοειδής και ο αναπλαστικός ή αμετάπλαστος. Συνήθως είναι ασυμπτωματικός. Ορισμένοι ασθενείς νιώθουν μία μάζα που μεγαλώνει στο μπροστινό μέρος του λαιμού τους, η οποία πολλές φορές μετακινείται ή προκαλεί δυσκολία όταν καταπίνουν. Η αντιμετώπιση είναι χειρουργική και περιλαμβάνει την αφαίρεση μέρους ή ολόκληρου του θυρεοειδούς αδένα.
ΠΑΡΑΘΥΡΕΟΕΙΔΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ
Οι παραθυρεοειδείς αδένες είναι υπεύθυνοι για την διατήρηση των επιπέδων ασβεστίου στο αίμα, με τη βοήθεια μιάς ορμόνης της υπόφυσης που ονομάζεται παραθορμόνη. Η διατήρηση των φυσιολογικών επιπέδων του ασβεστίου είναι ουσιώδης για την ομαλή λειτουργία της καρδιάς, του νευρικού συστήματος, των νεφρών και των οστών. Όταν τα επίπεδα ασβεστίου είναι πολύ χαμηλά, απελευθερώνεται παραθορμόνη, ώστε να ανέβουν. Όταν είναι υπερβολικά υψηλά, σταματά η παραγωγή της παραθορμόνης.
Τις περισσότερες φορές ο ασθενής δεν αντιλαμβάνεται, ότι οι παραθυρεοειδείς αδένες δεν λειτουργούν σωστά. Η διάγνωση γίνεται μέσω εξέτασης αίματος και ούρων για τον έλεγχο των τιμών ασβεστίου, όπου μπορεί να διαπιστωθούν ασυνήθιστα υψηλά ή χαμηλά επίπεδα ασβεστίου. Οι υψηλές τιμές ασβεστίου προκαλούνται από υπερδραστήριους παραθυρεοειδείς αδένες και μπορεί να οδηγήσουν σε βαθμιαία εξασθένιση των οστών. Επίσης η αυξημένη απώλεια ασβεστίου μέσω των νεφρών, αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης πέτρας στα νεφρά.
Οι αφαίρεση των παραθυρεοειδών αδένων γίνεται χειρουργικά σε περιπτώσεις αδενώματος, υπερπλασίας ή καρκινώματος.
Θυρεοειδής: Ποιες εξετάσεις γίνονται;
Αιματολογικές εξετάσεις: για να ελεγχθούν τα επίπεδα των ορμονών Τ3, Τ4, TSH.
Υπερηχογράφημα: η πιο συχνή εξέταση της περιοχής
Σπινθηρογράφημα: εάν μετά την ψηλάφηση εντοπιστεί όζος, ο γιατρός μπορεί να ζητήσει να γίνει ένα σπινθηρογράφημα ώστε να αξιολογηθεί η λειτουργική του κατάσταση.
Παρακέντηση: στην περίπτωση ύποπτου όζου γίνεται παρακέντηση για να διαπιστώσουμε αν είναι κακοήθης.
Θυρεοειδής : Χειρουργική επέμβαση
Οι επεμβάσεις στον θυρεοειδή γίνονται σε περιπτώσεις κακοήθειας, πολύ μεγάλου όζου και όταν η φαρμακευτική αγωγή δεν μπορεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα. Απαιτούν πολύ λεπτούς χειρισμούς γιατί ο αδένας αυτός είναι κοντά σε μεγάλα αγγεία και νεύρα, και η εγχείρηση πραγματοποιείται πάντα από ειδικό χειρουργό.
Τύποι θυρεοειδεκτομής
- Ολική θυρεοειδεκτομή: αφαιρείται ολόκληρος ο θυρεοειδής αδένας
- Μερική θυρεοειδεκτομή: παραμένει τμήμα και από τους δύο λοβούς ή μικρό μέρος ενός εκ των δύο
- Λοβεκτομή: αφαιρείται ένας από τους δύο λοβούς του θυρεοειδούς αδένα
Η αφαίρεση του θυρεοειδούς μπορεί να γίνει με:
- ανοικτή θυρεοειδεκτομή
- ελάχιστα επεμβατική θυρεοειδεκτομή χωρίς ή με τη βοήθεια ενδοσκοπίου
- ρομποτική θυρεοειδεκτομή
Στους στόχους της επέμβασης είναι η αφαίρεση του θυρεοειδούς αδένα και η ελαχιστοποίηση των πιθανοτήτων υποτροπής, η προστασία των νεύρων του λάρυγγα και των παραθυρεοειδών αδένων η ταχεία ανάρρωση του ασθενή, ο ελάχιστος μεταγχειρητικός πόνος και το καλύτερο δυνατό αισθητικό αποτέλεσμα.
Όταν ο θυρεοειδής αδένας αφαιρεθεί, ο ασθενής καλείται να ακολουθήσει μια θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης δια βίου και να ελέγχει τακτικά (τουλάχιστον δύο φορές το χρόνο) τις τιμές τους.