Επινεφρίδια

Τα επινεφρίδια είναι δύο μικροί αδένες κωνικού σχήματος που βρίσκονται ένας πάνω από κάθε νεφρό και ο ρόλος τους είναι να εκκρίνουν στην κυκλοφορία του αίματος πολύ σημαντικές ορμόνες, για τον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης, της αντίδρασης στο στρες και της καταστολής της φλεγμονώδους απόκρισης του ανοσοποιητικού συστήματος. Επίσης παίζουν σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση της απορρόφησης νερού, ηλεκτρολυτών, γλυκόζης από τον οργανισμό και τη ρύθμιση του μεταβολισμού. Οι ορμόνες αυτές που παράγουν τα επινεφρίδια είναι η κορτιζόλη, η αλδοστερόνη, η αδρεναλίνη και η νοραδρεναλίνη, τα οιστρογόνα και τα ανδρογόνα. Τα επινεφρίδια αποτελούνται από τον μυελό και τον φλοιό. Οι περιοχές αυτές δομούνται από διαφορετικά κύτταρα και εκκρίνουν ορμόνες υπεύθυνες για τις διαφορετικές λειτουργίες που προαναφέρθησαν. Πιο συγκεκριμένα από τον φλοιό παράγονται η αλδοστερόνη, που ρυθμίζει τη συγκέντρωση νατρίου και καλίου στον οργανισμό και την αρτηριακή πίεση, η κορτιζόλη με αντιφλεγμονώδη, υπεργλυκαιμική και ανοσοκατασταλτική δράση, τα ανδρογόνα και τα οιστρογόνα, που είναι ορμόνες του φύλου και συμβάλλουν στη σωματική ανάπτυξη και ωρίμανση βάσει των προδιαγραφών του φύλου.αντίστοιχα από το μυελό παράγονται κυρίως η αδρεναλίνη και η nor-αδρεναλίνη

Επινεφρίδια: Παθήσεις των επινεφριδίων

Οι παθήσεις των επινεφριδίων που αντιμετωπίζονται χειρουργικά είναι εκείνες που οφείλονται σε υπερέκκριση κάποιας ορμόνης, από έναν καλοήθη ή κακοήθη όγκο που υπάρχει σε κάποιο από τα δύο επινεφρίδια. Ανάλογα με την ανεξέλεγκτη αυτή ορμόνη προκύπτουν και τα συμπτώματα. Επίσης αντιμετωπίζονται χειρουργικά τα περιστατικά όγκων των επινεφριδίων που μπορεί να μην παράγουν κάποια ορμόνη και άρα να μην προκαλούν γενικευμένα συμπτώματα στον οργανισμό. Αυτοί οι όγκοι ονομάζονται τυχαιώματα και χειρουργούνται όταν το μέγεθός τους αυξάνει ή υπερβαίνει το 4 εκ. Παρακάτω θα δούμε αναλυτικά τις παθήσεις που χρήζουν χειρουργικής αντιμετώπισης.

Επινεφρίδια: Σύνδρομο Conn

Ξεκινάμε με το Αλδοστερόνωμα ή αλλιώς «Σύνδρομο Conn». Το σύνδρομο του υπεραλδοστερονισμού οφείλεται στην ανεξέλεγκτη παραγωγή της ορμόνης αλδοστερόνης από τα επινεφρίδια και προκαλείται από καλοήθη όγκο του φλοιού. Η αυξημένη παραγωγή αλδοστερόνης προκαλεί κατακράτηση νατρίου και αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Η υπέρταση θέτει σε κίνδυνο τον οργανισμό για την εμφάνιση εγκεφαλικού επεισοδίου, εμφράγματος μυοκαρδίου, καρδιακής και νεφρικής ανεπάρκειας. Σύμφωνα με μελέτες που έγιναν, περίπου 1 στους 10 υπερτασικούς ασθενείς θα νοσήσει ή νοσεί από πρωτοπαθή υπεραλδοστερονισμό. Αυξημένο κίνδυνο εμφανίζουν οι υπερτασικοί ασθενείς που χρειάζονται πάνω από 3 φάρμακα για να ρυθμιστεί η αρτηριακή πίεση, παρουσιάζουν υπέρταση από ηλικία μικρότερη των 30 ετών, εμφανίζουν χαμηλά επίπεδα καλίου στο αίμα και έχουν συγγενείς που παρουσίασαν εγκεφαλικό επεισόδιο σε νεαρή ηλικία. Όταν αυτό είναι αποτέλεσμα και των δύο επινεφριδίων, συστήνονται από τον ιατρό φάρμακα και περιορισμός της λήψης αλατιού στις τροφές.

Επινεφρίδια: Σύνδρομο Cushing

Άλλη μια πάθηση των επινεφριδίων που αντιμετωπίζεται χειρουργικά είναι το «Σύνδρομο Cushing». Πρόκειται συνήθως για καλοήθη όγκο στον φλοιό του επινεφριδίου, που οδηγεί στην υπερβολική έκκριση κορτιζόλης και διακρίνεται σε εξωγενές και ενδογενές. Το εξωγενές οφείλεται σε φάρμακα που ονομάζονται γλυκοκορτικοειδή και είναι φάρμακα που χορηγούνται σε μεγάλες δόσεις και για μεγάλα χρονικά διαστήματα σε ασθενείς που πάσχουν από νοσήματα όπως το άσθμα, τον ερυθηματώδη λύκο και τη ρευματοειδή αρθρίτιδα κ.ά. Το ενδογενές σύνδρομο οφείλεται σε υπερβολική παραγωγή κορτιζόλης από τα επινεφρίδια και η αιτία μπορεί να εντοπίζεται στην υπόφυση, στα επινεφρίδια ή να αφορά άλλους όγκους. Η συχνότερη μορφή του συνδρόμου είναι όταν η αρχική αιτία εντοπίζεται στην υπόφυση και αφορά καλοήθεις όγκους που υπερεκκρίνουν αδρενοκορτικοτρόπο ορμόνη (ACTH). Όταν η αρχική αιτία εντοπίζεται στα επινεφρίδια, μπορεί να αφορά καλοήθεις ή κακοήθεις όγκους των επινεφρίδίων και σπανιότερα η οζώδη υπερπλασία και των δύο επινεφριδίων. Η πιο σπάνια μορφή του συνδρόμου είναι όταν η αδρενοκορτικοτρόπος ορμόνης παράγεται από όγκο εκτός της υπόφυσης ή των επινεφριδίων. Τα συμπτώματα κάθε ασθενούς εξαρτώνται από το βαθμό και την διάρκεια υπερέκκρισης κορτιζόλης, τα επίπεδα άλλων επινεφριδικών ορμονών, την υποκείμενη αιτία του συνδρόμου Cushing και την ηλικία. Το πιο κοινό σύμπτωμα στο σύνδρομο Cushing είναι η προοδευτική αύξηση βάρους με χαρακτηριστική εναπόθεση λίπους στο πρόσωπο, στον λαιμό, στον κορμό και την κοιλιά, ενώ τα άκρα παραμένουν αδύναμα.

Άλλα συμπτώματα είναι η τάση του δέρματος να είναι ασθενές και εύθραυστο, ευαίσθητο στους μώλωπες και τις μολύνσεις. Στις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας μπορεί να εμφανισθούν διαταραχές στην έμμηνο ρύση η οποία μπορεί να διακοπεί τελείως. Η υπερβολική έκκριση ανδρογόνων από τα στις γυναίκες με σύνδρομο Cushing μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της τριχοφυίας, διακοπή της εμμήνου ρύσεως, λιπαρότητα του δέρματος και ακμή. Η υπερβολική έκκριση κορτιζόλης στο αίμα επίσης οδηγεί σε οστεοπόρωση, αύξηση των επιπέδων γλυκόζης, διαταραγμένη ανοχή στη γλυκόζη, σακχαρώδη διαβήτη, καθώς επίσης και αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Πολλοί ασθενείς με σύνδρομο Cushing παρουσιάζουν απώλεια συναισθηματικού ελέγχου, αϋπνία, κατάθλιψη ή και επιθετικότητα.

Επινεφρίδια: Αρρενοποιητικοί/Θηλεοποιητικοί Όγκοι

Πρόκειται για όγκους που συνδέονται με υπερβολική παραγωγή ανδρογόνων. Τα συμπτώματα είναι η μεταβολή των δευτερογενών χαρακτηριστικών του φύλου όπως τριχοφυΐα, σωματική διάπλαση, χροιά φωνής, ανάπτυξη μαστών κ.α. Ανάλογα με την ορμόνη που υπερεκκρίνεται και το φύλο του ασθενούς, ο όγκος μπορεί να είναι ισοφυλετικός και να υπερτονίζει τα κλασικά χαρακτηριστικά του φύλου ή ετεροφυλετικός, εάν ενισχύει τα αντίθετα, όπως για παράδειγμα ανάπτυξη μαστών στον άντρα.

Επινεφρίδια: Νόσος του Addison

Η πρωτοπαθής επινεφριδιακή ανεπάρκεια ή Νόσος του Addison είναι η απουσία ή η μείωση της παραγωγής των στεροειδών ορμονών από τα επινεφρίδια. Είναι ένα σπάνιο αυτοάνοσο νόσημα που προσβάλλει 1 – 3 άτομα στους 100.000 και καταστρέφει το φλοιό των επινεφριδίων. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πυρετό, απώλεια βάρους, ανορεξία, ναυτία, διάρροια, πόνο στην κοιλιά και λήθαργο. Ο τρόπος που εκδηλώνεται η νόσος Addison εξαρτάται από την ταχύτητα που καταστρέφονται τα επινεφρίδια, από την βαρύτητα της ορμονικής ανεπάρκειας και από την επίδραση στρες. Για τη θεραπεία της νόσου συνίσταται χορήγηση κορτιζόνης και ενδεχομένως χειρουργική παρέμβαση.

Επινεφρίδια: Φαιοχρωμοκύτωμα

Τέλος, το φαιοχρωμοκύτωμα είναι ένας σπάνιος όγκος που κύρια εντοπίζεται στον μυελό των επινεφριδίων και εμφανίζεται σε ηλικίες μεταξύ 30 και 60 ετών. Σε ποσοστό 10% εντοπίζεται και στα δυο επινεφρίδια και μπορεί να είναι απειλητικό για τη ζωή εάν δε διαγνωσθεί και αντιμετωπισθεί και στο 10% είναι κακόηθες. Τα συμπτώματα του είναι υψηλή αρτηριακή πίεση, ταχυκαρδία, εφίδρωση, πόνος στο θώρακα ή την κοιλιά, πονοκέφαλοι, ανησυχία, τρόμος και ωχρότητα. Ξεκινά από τα χρωμόφιλα κύτταρα που βρίσκονται σε όλο το σώμα, άρα είναι δυνατόν ο όγκος να αναπτυχθεί αυτός και σε όργανα όπως η καρδιά, ο τράχηλος, η ουροδόχος κύστη, το οπίσθιο κοιλιακό τοίχωμα και η σπονδυλική στήλη. Η θεραπεία για το φαιοχρωμοκύτωμα είναι η χειρουργική αφαίρεση του όγκου, αφού πρώτα χορηγηθούν φάρμακα που ελέγχουν την αρτηριακή πίεση. Η πιο κοινή επέμβαση είναι χειρουργική αφαίρεση ολόκληρου του επινεφρίδιου που φέρει τον όγκο.

Επινεφρίδια: Χειρουργική Αντιμετώπιση/Επινεφριδεκτομή

Συνήθως όταν υπάρχει όγκος στα επινεφρίδια γίνεται χειρουργική αφαίρεση του επινεφριδίου που έχει τον όγκο. Ο σχεδιασμός της θεραπείας των επινεφριδικών παθήσεων γίνεται από την ιατρική ομάδα που συμπεριλαμβάνει ενδοκρινολόγο και κρίνει για τη συντηρητική ή τη χειρουργική αντιμετώπιση. Μετά την χειρουργική επέμβαση, η αυξημένη αρτηριακή πίεση ίσως να μην διορθωθεί, οπότε θα πρέπει να συνεχιστεί η λήψη φαρμάκων. Η ανοικτή χειρουργική ενδείκνυται σε πολύ μεγάλους όγκους και σε περιπτώσεις διηθητικού καρκίνου. Η επέμβαση για τη θεραπεία όλων των καλοήθων επινεφριδικών όγκων μεγέθους έως  8-10 εκατοστών, είναι η λαπαροσκοπική διαπεριτοναϊκή επινεφριδεκτομή. Αυτή η μέθοδος έχει ορισμένα πλεονεκτήματα όπως άμεση ανάρρωση, λιγότερες επιπλοκές, μετεγχειρητική πορεία χωρίς πόνο και χωρίς ανάγκη λήψης φαρμάκων και γρήγορη αποκατάσταση. Στη λαπαροσκοπική αντιμετώπιση η επέμβαση γίνεται με τον ασθενή σε πλάγια θέση, είτε μέσω της οσφυϊκής χώρας, είτε από την κοιλιακή χώρα και ο μέσος χρόνος νοσηλείας είναι λιγότερος από δύο ημέρες. Επίσης εφαρμόζεται και η οπίσθια ενδοσκοπική αφαίρεση. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να γίνει και μερική επινεφριδεκτομή. Όλα αυτά μπορεί να γίνουν και ρομποτικά.